Đoạn Video
Ảnh
Giữa những con phố rợp bóng cây của Hà Nội hôm nay, vẫn còn đó những công trình thầm lặng lưu giữ tinh thần của một kinh thành nghìn năm. Ai cũng biết đến Văn Miếu – Quốc Tử Giám, nhưng mấy ai còn nhớ rằng, trong lòng Thăng Long xưa, còn có Y Miếu và từng có Võ Miếu. Ba ngôi miếu Văn - Y - Võ tượng trưng cho trí tuệ, y đức và dũng khí, tạo nên diện mạo văn hóa toàn vẹn của đất kinh kỳ.
(Khu vườn bia Tiến sĩ, nơi vinh danh tên tuổi các vị đỗ Đại khoa triều Lê - Mạc - Lê trung hưng. Nguồn: Văn Miếu – Quốc Tử Giám.)
Văn Miếu – Quốc Tử Giám được thiết kế với năm lớp không gian kế tiếp nhau, mỗi lớp đều có tường ngăn và cổng riêng. Bắt đầu là Văn Miếu Môn, qua Đại Trung Môn rồi đến Khuê Văn Các, biểu tượng của Hà Nội ngày nay. Khu vực giếng Thiên Quang nằm giữa hai dãy nhà bia, nơi đặt 82 tấm bia tiến sĩ khắc ghi tên tuổi những bậc hiền tài suốt nhiều thế kỷ.
(Giếng Thiên Quang và Khuê Văn Các ngày nay. Nguồn: Văn Miếu - Quốc Tử Giám.)
Trung tâm Văn Miếu là khu đền chính, nơi thờ Khổng Tử và các học trò xuất sắc, còn khu Khải Thánh phía sau dành để tôn vinh phụ mẫu của ông, thể hiện đạo hiếu trong tư tưởng Nho giáo. Trải qua gần nghìn năm, Văn Miếu vẫn là biểu tượng của truyền thống hiếu học, được UNESCO công nhận 82 bia tiến sĩ là Di sản Tư liệu Thế giới.
(Y Miếu.)
Tuệ Tĩnh, tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh, đỗ Thái học sinh khi mới ngoài hai mươi tuổi nhưng không chọn con đường làm quan, mà dấn thân chữa bệnh, bốc thuốc cứu người. Ông được tôn là “Thánh thuốc Nam”, để lại nhiều tác phẩm quý như Nam dược thần hiệu. Còn Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, nhà y học uyên thâm, đã từ bỏ công danh, dành trọn đời nghiên cứu và giảng dạy y thuật, để lại bộ Y Tông Tâm Lĩnh gồm 28 tập và 66 quyển.
Kiến trúc Y Miếu mang đậm dấu ấn nghệ thuật cổ truyền, với hai lớp nhà ba gian, mái ngói cong vút và những đường nét chạm khắc tinh xảo. Hậu điện đặt khám thờ hai vị danh y, được chạm trổ cầu kỳ, sơn son thếp vàng. Bên ngoài, những câu đối cổ vẫn còn lưu dấu tinh thần của người xưa, ca ngợi truyền thống y đức Việt Nam.
(Khám thờ hai vị danh y.)
Sau năm 1954, Y Miếu được Hội Y Dược Việt Nam tiếp nhận và quản lý. Hằng năm, vào ngày Rằm tháng Giêng âm lịch, nơi đây diễn ra lễ tưởng niệm các danh y, trở thành ngày truyền thống của ngành y học cổ truyền. Năm 1981, Y Miếu được công nhận là di tích lịch sử – kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.
(Chân dung Trịnh Doanh trong Trịnh gia chính phả. Nguồn: Wikipedia.)
Theo ghi chép, gian chính giữa Võ Miếu thờ Thái Công Vọng (Khương Tử Nha), người biểu trưng cho binh pháp, hai bên là nơi an vị của mười tám danh tướng như Tôn Vũ, Quản Trọng... Đặc biệt, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn được phối thờ trang trọng, thể hiện lòng biết ơn đối với những người anh hùng giữ nước. Ngoài ra, miếu còn có khu riêng thờ Quan Vũ, biểu tượng trung nghĩa trong văn hóa phương Đông.
Sau khi thành Hà Nội thất thủ năm 1882, Võ Miếu dần biến mất cùng nhiều công trình cổ khác. Dẫu vậy, trong ký ức người Hà Nội và giới nghiên cứu, Võ Miếu vẫn là biểu tượng của tinh thần thượng võ, mảnh ghép cần thiết để hoàn chỉnh di sản tinh thần Thăng Long.
Giữa sương sớm Hà Nội, khi tiếng chuông chùa còn vẳng xa và làn khói hương khẽ bay trên mái ngói rêu phong, người ta có thể cảm nhận được phần nào hơi thở của quá khứ. Dù thời gian có làm phai dấu, những giá trị mà ba ngôi miếu ấy mang lại vẫn âm thầm chảy trong mạch văn hóa nghìn năm của đất Thăng Long.
Văn Miếu, di tích mang dấu ấn văn hóa phương Đông
Được khởi dựng năm 1070 dưới triều Lý Thánh Tông, Văn Miếu ban đầu là nơi thờ Khổng Tử, một nhà tư tưởng, chính trị gia và nhà giáo dục vĩ đại, người khai sáng Nho học. Năm 1076, vua Lý Nhân Tông lập thêm Quốc Tử Giám, trường đại học đầu tiên của nước ta, ngay phía sau Văn Miếu, mở ra thời kỳ trọng dụng và đào tạo nhân tài cho quốc gia. Từ đây, những tên tuổi lớn như Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Lê Quý Đôn hay Chu Văn An đã góp phần làm rạng danh nền học vấn Việt.
(Khu vườn bia Tiến sĩ, nơi vinh danh tên tuổi các vị đỗ Đại khoa triều Lê - Mạc - Lê trung hưng. Nguồn: Văn Miếu – Quốc Tử Giám.)
Văn Miếu – Quốc Tử Giám được thiết kế với năm lớp không gian kế tiếp nhau, mỗi lớp đều có tường ngăn và cổng riêng. Bắt đầu là Văn Miếu Môn, qua Đại Trung Môn rồi đến Khuê Văn Các, biểu tượng của Hà Nội ngày nay. Khu vực giếng Thiên Quang nằm giữa hai dãy nhà bia, nơi đặt 82 tấm bia tiến sĩ khắc ghi tên tuổi những bậc hiền tài suốt nhiều thế kỷ.
(Giếng Thiên Quang và Khuê Văn Các ngày nay. Nguồn: Văn Miếu - Quốc Tử Giám.)
Trung tâm Văn Miếu là khu đền chính, nơi thờ Khổng Tử và các học trò xuất sắc, còn khu Khải Thánh phía sau dành để tôn vinh phụ mẫu của ông, thể hiện đạo hiếu trong tư tưởng Nho giáo. Trải qua gần nghìn năm, Văn Miếu vẫn là biểu tượng của truyền thống hiếu học, được UNESCO công nhận 82 bia tiến sĩ là Di sản Tư liệu Thế giới.
Y Miếu, không gian lưu giữ tinh thần y đức
Ẩn mình giữa khu chợ Ngô Sĩ Liên nhộn nhịp, Y Miếu Thăng Long mang vẻ tĩnh tại, trầm mặc hiếm có. Được xây dựng vào giữa thế kỷ XVIII, dưới triều vua Lê Hiển Tông, nơi đây thờ hai danh y lỗi lạc: Tuệ Tĩnh và Hải Thượng Lãn Ông, những người đặt nền móng cho y học cổ truyền Việt Nam.
(Y Miếu.)
Tuệ Tĩnh, tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh, đỗ Thái học sinh khi mới ngoài hai mươi tuổi nhưng không chọn con đường làm quan, mà dấn thân chữa bệnh, bốc thuốc cứu người. Ông được tôn là “Thánh thuốc Nam”, để lại nhiều tác phẩm quý như Nam dược thần hiệu. Còn Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, nhà y học uyên thâm, đã từ bỏ công danh, dành trọn đời nghiên cứu và giảng dạy y thuật, để lại bộ Y Tông Tâm Lĩnh gồm 28 tập và 66 quyển.
Kiến trúc Y Miếu mang đậm dấu ấn nghệ thuật cổ truyền, với hai lớp nhà ba gian, mái ngói cong vút và những đường nét chạm khắc tinh xảo. Hậu điện đặt khám thờ hai vị danh y, được chạm trổ cầu kỳ, sơn son thếp vàng. Bên ngoài, những câu đối cổ vẫn còn lưu dấu tinh thần của người xưa, ca ngợi truyền thống y đức Việt Nam.
(Khám thờ hai vị danh y.)
Sau năm 1954, Y Miếu được Hội Y Dược Việt Nam tiếp nhận và quản lý. Hằng năm, vào ngày Rằm tháng Giêng âm lịch, nơi đây diễn ra lễ tưởng niệm các danh y, trở thành ngày truyền thống của ngành y học cổ truyền. Năm 1981, Y Miếu được công nhận là di tích lịch sử – kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.
Võ Miếu, khí phách thượng võ giữa long thủ đô
Khác với hai ngôi miếu còn tồn tại, Võ Miếu nay đã không còn dấu tích, chỉ còn lại trong sử sách. Công trình từng tọa lạc ở khu vực phía tây nam kinh thành Thăng Long, tương ứng với giao điểm phố Hoàng Diệu và Điện Biên Phủ ngày nay. Võ Miếu được lập năm 1740, dưới thời chúa Trịnh Doanh, nhằm tôn vinh những vị danh tướng có công với đất nước.
(Chân dung Trịnh Doanh trong Trịnh gia chính phả. Nguồn: Wikipedia.)
Sau khi thành Hà Nội thất thủ năm 1882, Võ Miếu dần biến mất cùng nhiều công trình cổ khác. Dẫu vậy, trong ký ức người Hà Nội và giới nghiên cứu, Võ Miếu vẫn là biểu tượng của tinh thần thượng võ, mảnh ghép cần thiết để hoàn chỉnh di sản tinh thần Thăng Long.
Giữa sương sớm, Hà Nội giấu một phần lịch sử ở lại
Lịch sử của Thăng Long không chỉ được dệt nên bằng chiến công hay học vấn, mà còn bởi đạo lý và nhân nghĩa. Việc lập nên Văn Miếu, Y Miếu và Võ Miếu là cách người xưa thể hiện lòng tôn kính với tri thức, nhân đức và dũng khí, ba trụ cột làm nên bản sắc văn hóa Việt.Giữa sương sớm Hà Nội, khi tiếng chuông chùa còn vẳng xa và làn khói hương khẽ bay trên mái ngói rêu phong, người ta có thể cảm nhận được phần nào hơi thở của quá khứ. Dù thời gian có làm phai dấu, những giá trị mà ba ngôi miếu ấy mang lại vẫn âm thầm chảy trong mạch văn hóa nghìn năm của đất Thăng Long.
