Chụp CT ổ bụng: Dùng để chẩn đoán gì và cách đọc kết quả ra sao?

LaoKhoa · 13:33:49

Chụp CT (cắt lớp vi tính) ổ bụng là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại giúp bác sĩ quan sát rõ các cơ quan bên trong ổ bụng như gan, thận, tụy, ruột, bàng quang, mạch máu... Phương pháp này rất hữu ích để tìm ra nguyên nhân của các triệu chứng như đau bụng, chảy máu, sưng hoặc nghi ngờ có khối u, sỏi hoặc viêm.

Chụp CT ổ bụng có thể phát hiện bệnh gì?

Bác sĩ có thể chỉ định chụp CT bụng khi nghi ngờ:

Sỏi thận, sỏi bàng quang
Viêm ruột thừa, viêm túi thừa, viêm loét đại tràng, bệnh Crohn
Áp xe (túi mủ) trong bụng
Ung thư gan, thận, tụy, ruột hoặc các khối u bất thường
Chấn thương bụng sau tai nạn
Tắc ruột, thiếu máu nuôi ruột
Cục máu đông hoặc phình động mạch

Ngoài ra, chụp CT cũng hỗ trợ trong một số thủ thuật chuyên sâu như sinh thiết (lấy mẫu mô), dẫn lưu ổ mủ, hoặc lên kế hoạch trước và sau phẫu thuật, xạ trị.

Chụp CT bụng không dùng trong trường hợp nào?

Không phải bệnh nào cũng cần hoặc phù hợp với chụp CT. Ví dụ, những trường hợp như thai ngoài tử cung, viêm túi mật, xoắn buồng trứng hay kiểm tra thai kỳ thường cần siêu âm hơn là chụp CT. Bác sĩ sẽ cân nhắc dựa trên triệu chứng và tiền sử sức khỏe của bạn.

Quá trình chụp CT bụng diễn ra thế nào?

Trước khi chụp, bạn sẽ được hướng dẫn nhịn ăn vài tiếng, mặc quần áo rộng rãi, tháo trang sức kim loại. Một số trường hợp cần uống thuốc cản quang trước khi chụp để hình ảnh rõ hơn.

Khi đến buổi chụp, bạn sẽ nằm ngửa trên bàn máy chụp, được cố định tư thế để không bị di chuyển. Máy sẽ từ từ quét qua vùng bụng trong khoảng 5–10 phút. Nếu cần tiêm thuốc cản quang qua đường tĩnh mạch, kỹ thuật viên sẽ thực hiện trong lúc chụp.

Khi nào cần dùng thuốc cản quang?

Thuốc cản quang giúp làm rõ hơn hình ảnh của các cơ quan và mạch máu. Có ba dạng thường gặp:

Đường tiêm tĩnh mạch (IV): giúp thấy rõ gan, thận, tụy và mạch máu.
Đường uống: giúp bác sĩ quan sát rõ ruột non, ruột già.
Đường trực tràng: hiếm dùng, chỉ khi nghi có tổn thương ruột do chấn thương.

Một số trường hợp như tìm sỏi thận hay đánh giá chấn thương cột sống có thể chụp mà không cần thuốc cản quang.

Cách đọc kết quả chụp CT bụng

Hình ảnh CT được bác sĩ chuyên ngành chẩn đoán hình ảnh (bác sĩ X-quang) đọc và phân tích. Báo cáo kết quả thường ghi rõ:

Cơ quan nào có bất thường: Ví dụ, “có khối tổn thương ở gan kích thước 2cm nghi u mạch máu.”
Tính chất tổn thương: Có thể là viêm, nhiễm trùng, u lành hay u ác.
Đề xuất thêm: Có thể cần xét nghiệm hoặc chụp thêm MRI, siêu âm để xác định rõ hơn.

Sau khi bác sĩ X-quang gửi báo cáo, bác sĩ điều trị chính sẽ trao đổi với bạn về ý nghĩa kết quả và lên kế hoạch tiếp theo, có thể là theo dõi, dùng thuốc hoặc can thiệp.

Chụp CT có nguy hiểm không?

Chụp CT dùng tia X nên có tiếp xúc với bức xạ, tuy nhiên liều lượng vẫn ở mức an toàn. Nguy cơ ung thư do phơi nhiễm là rất thấp, đặc biệt khi chỉ chụp một lần hoặc vài lần trong năm.

Đối với người có bệnh thận hoặc từng dị ứng thuốc cản quang, bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ và cân nhắc có nên dùng thuốc cản quang không.

Dị ứng thuốc cản quang và động vật có vỏ

Bạn có thể được hỏi về dị ứng với hải sản như tôm, cua... vì chúng chứa i-ốt – một thành phần cũng có trong thuốc cản quang. Tuy nhiên, đây là hai loại i-ốt khác nhau. Hiện không có bằng chứng cho thấy dị ứng hải sản sẽ làm tăng nguy cơ phản ứng với thuốc cản quang.

Chụp CT bụng là một công cụ quan trọng để phát hiện và đánh giá nhiều vấn đề sức khỏe ở vùng bụng. Việc hiểu rõ lý do chụp, quá trình thực hiện, và cách đọc kết quả giúp bạn yên tâm hơn khi thực hiện. Nếu có bất kỳ lo lắng nào, hãy trao đổi kỹ với bác sĩ để được giải thích rõ và đưa ra quyết định phù hợp.