Đoạn Video
Ảnh
Cao Tùng
Thành viên nổi tiếng
Người xưa có câu: “Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên” – con người có thể tính toán, hành động, nhưng thành công hay thất bại cuối cùng vẫn phụ thuộc vào “Trời”. Quan điểm này từng phản ánh khá đúng thực tế khi con người sống giữa những biến động thiên nhiên, chiến tranh, bệnh dịch và số phận – những yếu tố vượt khỏi khả năng kiểm soát cá nhân. Tuy nhiên, bước sang thế kỷ 21, trong một thời đại mà khoa học công nghệ phát triển vượt bậc, liệu câu nói ấy còn giữ nguyên sức nặng như xưa?
Ngày nay, con người không chỉ biết nhiều hơn mà còn làm chủ được nhiều hơn. Những điều từng được coi là “ý trời” như thời tiết, dịch bệnh hay khoảng cách địa lý giờ đây đã có thể được dự báo, kiểm soát hoặc thu hẹp đáng kể. Một cơn bão không còn là nỗi sợ vô hình, một căn bệnh hiểm nghèo có thể được phát hiện sớm và điều trị hiệu quả, một người ở vùng quê xa xôi cũng có thể học từ giảng viên đại học hàng đầu qua mạng, làm việc xuyên biên giới hay khởi nghiệp toàn cầu bằng một chiếc máy tính. Tư duy truyền thống rằng số phận là thứ bất biến vì “Trời định” đã không còn phù hợp hoàn toàn. Trong nhiều lĩnh vực, thành công ngày càng trở thành kết quả của sự chuẩn bị kỹ lưỡng, hiểu biết sâu rộng, ý chí bền bỉ và khả năng thích nghi – những điều con người có thể chủ động rèn luyện và làm chủ.
Tuy vậy, dù công nghệ hiện đại đến đâu, con người vẫn không thể loại bỏ hoàn toàn yếu tố bất định. Một người tài giỏi vẫn có thể thất bại nếu rơi vào bối cảnh không phù hợp, gặp một tình huống bất trắc, hay đơn giản là đến sau một bước so với thời thế. Một ý tưởng xuất sắc có thể không được công nhận vì ra đời không đúng lúc, hoặc bị lu mờ bởi những yếu tố ngoài chuyên môn. Dù nỗ lực bao nhiêu, vẫn có những phần trong hành trình thành công nằm ngoài tầm tay – và đó chính là phần mà người xưa gọi là “Trời”. Tuy nhiên, cái “Trời” ấy giờ không còn là lực lượng siêu nhiên hay số phận định sẵn, mà là biểu hiện của sự ngẫu nhiên, của những biến số không thể lường trước trong bất kỳ hệ thống phức tạp nào – kể cả xã hội hiện đại.
Trong bối cảnh đó, thay vì nhìn thành công như một kết quả được định đoạt bởi mệnh số, có lẽ hợp lý hơn nếu xem nó là một trò chơi xác suất. Người có năng lực, kiên trì và chuẩn bị kỹ càng sẽ gia tăng khả năng chiến thắng. Người chỉ chờ đợi thời vận, dù có gặp may một lần, cũng khó lặp lại điều đó nếu thiếu nội lực. “Trời” không còn là thế lực áp đặt, mà giống như một bàn tay tung xúc xắc – còn việc chơi bao nhiêu ván, chuẩn bị đến đâu, chịu khó học từ thất bại ra sao lại hoàn toàn do con người quyết định.
Vì vậy, trong thời đại trí tuệ nhân tạo và công nghệ bùng nổ, câu nói “mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên” không sai, nhưng cần được hiểu theo nghĩa mở hơn. Nó không cổ vũ cho sự buông xuôi hay phó mặc, mà nhắc nhở ta rằng bên cạnh nỗ lực và khả năng, luôn tồn tại một phần bất định đòi hỏi sự khiêm tốn và linh hoạt. Chính thái độ sống này – biết chủ động hết mức có thể nhưng không ảo tưởng về quyền năng toàn năng của bản thân – mới là điều giúp con người tiến xa trong một thế giới hiện đại đầy biến động.
Ngày nay, con người không chỉ biết nhiều hơn mà còn làm chủ được nhiều hơn. Những điều từng được coi là “ý trời” như thời tiết, dịch bệnh hay khoảng cách địa lý giờ đây đã có thể được dự báo, kiểm soát hoặc thu hẹp đáng kể. Một cơn bão không còn là nỗi sợ vô hình, một căn bệnh hiểm nghèo có thể được phát hiện sớm và điều trị hiệu quả, một người ở vùng quê xa xôi cũng có thể học từ giảng viên đại học hàng đầu qua mạng, làm việc xuyên biên giới hay khởi nghiệp toàn cầu bằng một chiếc máy tính. Tư duy truyền thống rằng số phận là thứ bất biến vì “Trời định” đã không còn phù hợp hoàn toàn. Trong nhiều lĩnh vực, thành công ngày càng trở thành kết quả của sự chuẩn bị kỹ lưỡng, hiểu biết sâu rộng, ý chí bền bỉ và khả năng thích nghi – những điều con người có thể chủ động rèn luyện và làm chủ.
Tuy vậy, dù công nghệ hiện đại đến đâu, con người vẫn không thể loại bỏ hoàn toàn yếu tố bất định. Một người tài giỏi vẫn có thể thất bại nếu rơi vào bối cảnh không phù hợp, gặp một tình huống bất trắc, hay đơn giản là đến sau một bước so với thời thế. Một ý tưởng xuất sắc có thể không được công nhận vì ra đời không đúng lúc, hoặc bị lu mờ bởi những yếu tố ngoài chuyên môn. Dù nỗ lực bao nhiêu, vẫn có những phần trong hành trình thành công nằm ngoài tầm tay – và đó chính là phần mà người xưa gọi là “Trời”. Tuy nhiên, cái “Trời” ấy giờ không còn là lực lượng siêu nhiên hay số phận định sẵn, mà là biểu hiện của sự ngẫu nhiên, của những biến số không thể lường trước trong bất kỳ hệ thống phức tạp nào – kể cả xã hội hiện đại.
Trong bối cảnh đó, thay vì nhìn thành công như một kết quả được định đoạt bởi mệnh số, có lẽ hợp lý hơn nếu xem nó là một trò chơi xác suất. Người có năng lực, kiên trì và chuẩn bị kỹ càng sẽ gia tăng khả năng chiến thắng. Người chỉ chờ đợi thời vận, dù có gặp may một lần, cũng khó lặp lại điều đó nếu thiếu nội lực. “Trời” không còn là thế lực áp đặt, mà giống như một bàn tay tung xúc xắc – còn việc chơi bao nhiêu ván, chuẩn bị đến đâu, chịu khó học từ thất bại ra sao lại hoàn toàn do con người quyết định.
Vì vậy, trong thời đại trí tuệ nhân tạo và công nghệ bùng nổ, câu nói “mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên” không sai, nhưng cần được hiểu theo nghĩa mở hơn. Nó không cổ vũ cho sự buông xuôi hay phó mặc, mà nhắc nhở ta rằng bên cạnh nỗ lực và khả năng, luôn tồn tại một phần bất định đòi hỏi sự khiêm tốn và linh hoạt. Chính thái độ sống này – biết chủ động hết mức có thể nhưng không ảo tưởng về quyền năng toàn năng của bản thân – mới là điều giúp con người tiến xa trong một thế giới hiện đại đầy biến động.
