Đoạn Video
Ảnh
Trong một thế giới tăng tốc từng ngày, cảm giác lo lắng gần như trở thành mặc định chung của tất cả chúng ta. Mọi thứ không còn chắc chắn như trước. Những quy tắc từng là chân lý dường như đang lung lay, công nghệ thay đổi quá nhanh, và ngày mai chẳng ai biết điều gì sẽ đến.
Nhưng lo âu không phải là căn bệnh mới của thời đại. Ngay từ thời Hy Lạp - La Mã cổ đại, con người đã trăn trở với câu hỏi: Làm sao để giữ được sự bình an nội tâm giữa một thế giới đầy biến động?
Plutarch, nhà triết học sống dưới thời La Mã, từng suy ngẫm rất nhiều về điều này. Trong các tác phẩm đạo đức của mình, ông để lại nhiều lời khuyên giúp con người vượt qua nỗi lo âu và sống một đời thanh thản. Dưới đây là sáu điều nổi bật.
1. Đừng tự khoe và cũng đừng khen người khác vì nịnh nọt
Theo Plutarch, khen ngợi một cách gượng ép chẳng khác gì xúc phạm. Người khôn ngoan sẽ giữ lòng tôn trọng đúng lúc và chân thành. Ngược lại, những kẻ khoe khoang khiến người khác thấy chán ngán, bởi họ vừa bất nhã, vừa tự phụ.
Như nhân vật trong một vở kịch Hy Lạp từng nói: "Bữa ăn này khiến tôi càng ăn càng gầy, vì phải nghe kẻ khoe khoang." Nếu bạn ở trong hoàn cảnh như vậy, đừng ngần ngại rời đi.
2. Đừng sống trong cảnh nợ nần
Plutarch phản đối việc vay tiền. Ông coi đó là hành vi đánh đổi tự do. Người nợ tiền giống như con ngựa bị hết người này đến người khác cưỡi - luôn bị chi phối.
Nếu bạn đủ điều kiện để vay, tức là bạn đã có của cải. Vậy tại sao phải vay thêm? Còn nếu bạn nghèo, lại càng không nên gánh thêm áp lực nợ.
3. Đừng ảo tưởng về hạnh phúc của người giàu
Sự giàu có mà bạn ghen tị chỉ là một màn trình diễn. Những bộ đồ ăn bằng vàng, những bữa tiệc xa hoa - tất cả thường không dành cho chính họ, mà để cho người khác nhìn vào.
Nguồn gốc của lo âu không nằm ở việc bạn sống trong nhà thuê hay đi xe bus. Nó đến từ sự bất an trong chính tâm trí. Muốn sống yên, phải điều chỉnh tâm lý trước, không phải lối sống.
4. Hãy học cách đối xử tử tế với kẻ thù
So sánh và ganh tị là hai nguồn cơn lớn của lo âu. Chúng ta thường bị ám ảnh bởi người khác, giỏi hơn, giàu hơn, đẹp hơn. Nhưng càng để ý, càng bất an.
Plutarch khuyên hãy biết ơn kẻ thù, vì chính họ khiến ta cẩn trọng hơn, suy nghĩ chín chắn hơn, và không ngừng hoàn thiện bản thân. Tránh xa những lối sống không thuộc về mình, cũng là cách để giữ lòng yên tĩnh.
5. Lo nghĩ cho cả thế giới đôi khi chỉ là sự tò mò khoác áo đạo đức
Nhiều người mang nỗi đau của thiên hạ về cho mình, rồi cảm thấy bất lực, chán chường. Plutarch cho rằng, cảm thông quá mức không giúp ích gì, ngược lại, nó làm ta kiệt quệ.
Sự tốt bụng thực sự không nằm ở cảm xúc, mà ở hành động cụ thể. Hãy dành sự nhạy cảm của bạn để chăm lo cho chính mình. Nếu không thể giúp, hãy thôi buồn giùm người khác. Hãy đi ra ngoài, quan sát trời đất, học hỏi điều mới mẻ – bạn sẽ bớt nghĩ quẩn và nhẹ lòng hơn.
6. Số phận vốn dĩ bất định, chấp nhận nó, nhưng đừng buông xuôi
Trong bi kịch Oedipus, dù trốn tránh đến đâu, ông vua ấy vẫn đi đúng vào định mệnh giết cha lấy mẹ. Điều đó cho thấy: có những việc nằm ngoài khả năng kiểm soát của ta.
Tuy nhiên, Plutarch không khuyên bạn đầu hàng số phận. Ngược lại, ông tin rằng nếu bạn có thể nhìn thẳng vào những điều khó chịu như bệnh tật, khổ đau, ly biệt… bằng lý trí, bạn sẽ thấy chúng không quá đáng sợ.
Bạn không thể chắc rằng mình sẽ không bao giờ đau khổ. Nhưng bạn có thể chắc rằng, mình sẽ không lừa dối, không phản bội, không sống trái với lòng mình.
Plutarch tin rằng: người khôn ngoan là người biết nhớ những điều tốt đẹp, thay vì day dứt với những gì đã mất; biết sống trọn vẹn với hiện tại, biết ơn quá khứ và đón nhận tương lai với một tinh thần bình thản.
Bình yên, rốt cuộc, không nằm ở việc thế giới có loạn hay không. Nó nằm ở việc bạn đã học được cách đối diện với nó hay chưa.
Nhưng lo âu không phải là căn bệnh mới của thời đại. Ngay từ thời Hy Lạp - La Mã cổ đại, con người đã trăn trở với câu hỏi: Làm sao để giữ được sự bình an nội tâm giữa một thế giới đầy biến động?
Plutarch, nhà triết học sống dưới thời La Mã, từng suy ngẫm rất nhiều về điều này. Trong các tác phẩm đạo đức của mình, ông để lại nhiều lời khuyên giúp con người vượt qua nỗi lo âu và sống một đời thanh thản. Dưới đây là sáu điều nổi bật.
1. Đừng tự khoe và cũng đừng khen người khác vì nịnh nọt
Theo Plutarch, khen ngợi một cách gượng ép chẳng khác gì xúc phạm. Người khôn ngoan sẽ giữ lòng tôn trọng đúng lúc và chân thành. Ngược lại, những kẻ khoe khoang khiến người khác thấy chán ngán, bởi họ vừa bất nhã, vừa tự phụ.
Như nhân vật trong một vở kịch Hy Lạp từng nói: "Bữa ăn này khiến tôi càng ăn càng gầy, vì phải nghe kẻ khoe khoang." Nếu bạn ở trong hoàn cảnh như vậy, đừng ngần ngại rời đi.
2. Đừng sống trong cảnh nợ nần
Plutarch phản đối việc vay tiền. Ông coi đó là hành vi đánh đổi tự do. Người nợ tiền giống như con ngựa bị hết người này đến người khác cưỡi - luôn bị chi phối.
Nếu bạn đủ điều kiện để vay, tức là bạn đã có của cải. Vậy tại sao phải vay thêm? Còn nếu bạn nghèo, lại càng không nên gánh thêm áp lực nợ.
3. Đừng ảo tưởng về hạnh phúc của người giàu
Sự giàu có mà bạn ghen tị chỉ là một màn trình diễn. Những bộ đồ ăn bằng vàng, những bữa tiệc xa hoa - tất cả thường không dành cho chính họ, mà để cho người khác nhìn vào.
Nguồn gốc của lo âu không nằm ở việc bạn sống trong nhà thuê hay đi xe bus. Nó đến từ sự bất an trong chính tâm trí. Muốn sống yên, phải điều chỉnh tâm lý trước, không phải lối sống.
4. Hãy học cách đối xử tử tế với kẻ thù
So sánh và ganh tị là hai nguồn cơn lớn của lo âu. Chúng ta thường bị ám ảnh bởi người khác, giỏi hơn, giàu hơn, đẹp hơn. Nhưng càng để ý, càng bất an.
Plutarch khuyên hãy biết ơn kẻ thù, vì chính họ khiến ta cẩn trọng hơn, suy nghĩ chín chắn hơn, và không ngừng hoàn thiện bản thân. Tránh xa những lối sống không thuộc về mình, cũng là cách để giữ lòng yên tĩnh.
5. Lo nghĩ cho cả thế giới đôi khi chỉ là sự tò mò khoác áo đạo đức
Nhiều người mang nỗi đau của thiên hạ về cho mình, rồi cảm thấy bất lực, chán chường. Plutarch cho rằng, cảm thông quá mức không giúp ích gì, ngược lại, nó làm ta kiệt quệ.
Sự tốt bụng thực sự không nằm ở cảm xúc, mà ở hành động cụ thể. Hãy dành sự nhạy cảm của bạn để chăm lo cho chính mình. Nếu không thể giúp, hãy thôi buồn giùm người khác. Hãy đi ra ngoài, quan sát trời đất, học hỏi điều mới mẻ – bạn sẽ bớt nghĩ quẩn và nhẹ lòng hơn.
6. Số phận vốn dĩ bất định, chấp nhận nó, nhưng đừng buông xuôi
Trong bi kịch Oedipus, dù trốn tránh đến đâu, ông vua ấy vẫn đi đúng vào định mệnh giết cha lấy mẹ. Điều đó cho thấy: có những việc nằm ngoài khả năng kiểm soát của ta.
Tuy nhiên, Plutarch không khuyên bạn đầu hàng số phận. Ngược lại, ông tin rằng nếu bạn có thể nhìn thẳng vào những điều khó chịu như bệnh tật, khổ đau, ly biệt… bằng lý trí, bạn sẽ thấy chúng không quá đáng sợ.
Bạn không thể chắc rằng mình sẽ không bao giờ đau khổ. Nhưng bạn có thể chắc rằng, mình sẽ không lừa dối, không phản bội, không sống trái với lòng mình.
Plutarch tin rằng: người khôn ngoan là người biết nhớ những điều tốt đẹp, thay vì day dứt với những gì đã mất; biết sống trọn vẹn với hiện tại, biết ơn quá khứ và đón nhận tương lai với một tinh thần bình thản.
Bình yên, rốt cuộc, không nằm ở việc thế giới có loạn hay không. Nó nằm ở việc bạn đã học được cách đối diện với nó hay chưa.
