Nguyên nhân nào khiến bão Bualoi số 10 di chuyển nhanh bất thường?

[Cao Tùng]

Vào cuối tháng 9/2025, cơn bão nhiệt đới có tên quốc tế Bualoi đã chính thức trở thành bão số 10 trên Biển Đông trong mùa mưa bão năm nay. Ngay khi vừa đi vào khu vực biển phía Đông của Philippines, Bualoi đã khiến giới chuyên môn phải đặc biệt chú ý bởi hai đặc điểm: cường độ mạnh và tốc độ di chuyển rất nhanh.

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, bão Bualoi có sức gió mạnh cấp 11 (103–117 km/giờ), giật cấp 15. Điều đáng chú ý nhất là bão di chuyển với vận tốc từ 35 đến 40 km/giờ, nhanh hơn đáng kể so với phần lớn các cơn bão từng ghi nhận trong khu vực Biển Đông (nhiều cơn bão trên Biển Đông di chuyển 15–25 km/h). Dự báo còn cho rằng bão có thể tiếp tục mạnh thêm và giữ tốc độ cao khi tiến vào khu vực miền Trung trong vài ngày tới.

Tốc độ di chuyển của bão là gì?

Trong các bản tin dự báo bão, bên cạnh thông tin về sức gió hay đường đi, chúng ta thường thấy cụm từ “tốc độ di chuyển”. Đây không phải là tốc độ gió thổi quanh tâm bão, mà là tốc độ mà toàn bộ hệ thống bão, tức khối xoáy khổng lồ này, di chuyển trên bản đồ.

Để dễ hiểu, hãy tưởng tượng một chiếc quạt máy đang xoay. Tốc độ quay của cánh quạt tượng trưng cho sức gió của bão (ví dụ cấp 11, cấp 12). Nhưng nếu chiếc quạt đó được đặt lên một băng chuyền đang chạy, thì vận tốc mà cả cái quạt “di chuyển về phía trước” trên sàn nhà chính là tốc độ di chuyển của bão. Đó chính là vận tốc mà tâm bão tiến dần về đất liền hoặc ra xa biển, tính bằng km/giờ.

Ở khu vực Biển Đông, đa số các cơn bão nhiệt đới có tốc độ di chuyển khá khiêm tốn, thường chỉ vào khoảng 10–20 km/giờ. Một số cơn còn gần như “chững lại” hoặc di chuyển vòng vèo do dòng khí yếu hoặc bị “kẹt” giữa các hệ thống áp suất khác nhau. Chính vì vậy, khi Bualoi di chuyển đều đặn ở mức 35-40 km/giờ, nhiều người đã gọi đây là “cơn bão lao nhanh nhất từ đầu mùa”.

Vì sao bão Bualoi di chuyển nhanh đến vậy?

Câu hỏi đặt ra là: điều gì đã khiến Bualoi có được tốc độ vượt trội như vậy?

Câu trả lời nằm ở các dòng gió quy mô lớn trong khí quyển, hay còn gọi là “dòng chảy điều khiển”. Một cơn bão nhiệt đới không tự mình chọn đường đi. Thay vào đó, nó bị các dòng gió ở tầng cao “dẫn đường”, giống như một khinh khí cầu bị cuốn theo chiều gió.

Trong trường hợp của Bualoi, khu vực Tây Thái Bình Dương lúc này có một hệ thống áp cao cận nhiệt đới mạnh ở phía Bắc, đồng thời có một rãnh thấp ở phía Tây Nam. Hai hệ thống này tạo ra một dòng chảy khí quyển mạnh mẽ theo hướng Tây Tây Bắc. Chính dòng khí này đã “kéo” toàn bộ hệ thống bão Bualoi lao nhanh về phía Biển Đông, với tốc độ lên tới 40 km/giờ.

Ngoài ra, Bualoi di chuyển trên một vùng biển rất ấm, ít gặp cản trở về địa hình hay dòng khí yếu, nên không có lý do nào khiến nó chậm lại. Cấu trúc xoáy bão cũng rất tổ chức, đối lưu mạnh, tâm bão rõ nét giúp hệ thống vận hành ổn định và đáp ứng tốt với dòng dẫn phía trước.

Di chuyển nhanh có đáng lo hơn?

Tốc độ di chuyển nhanh không có nghĩa là bão sẽ mạnh hơn, nhưng nó khiến thời gian chuẩn bị ngắn hơn và mức độ ảnh hưởng thay đổi rõ rệt. Một cơn bão đi chậm thường gây mưa lớn kéo dài, dễ gây lũ lụt. Trong khi đó, bão đi nhanh có thể gây ra gió mạnh, sóng lớn đột ngột, và lượng mưa tập trung trong thời gian ngắn, rất dễ gây sạt lở và ngập úng cục bộ.

Nguy hiểm hơn nữa, với tốc độ di chuyển 35-40 km/giờ, bão Bualoi có thể vượt qua quãng đường 300-400 km chỉ trong 10 giờ. Điều đó đồng nghĩa với việc, thời gian chuẩn bị đối phó bão sẽ bị rút ngắn một cách đáng kể.

Việc bão Bualoi di chuyển nhanh với tốc độ 35–40 km/giờ là hoàn toàn có cơ sở khoa học và đã được ghi nhận trong các bản tin chính thức. Tốc độ này được tạo nên bởi cấu trúc bão mạnh, dòng dẫn khí quyển ổn định và môi trường biển thuận lợi. Dưới góc nhìn chuyên môn, đây không phải là một hiện tượng hiếm gặp, nhưng đòi hỏi cảnh giác cao độ vì nó làm giảm đáng kể thời gian phản ứng và ứng phó.

Người dân các tỉnh miền Trung, đặc biệt từ Nghệ An đến Quảng Ngãi, cần theo dõi sát các bản tin thời tiết trong 48 giờ tới và chủ động đối phó để tránh thiệt hại nhiều nhất có thể. #DiễnbiếnbãoBualoi