Đoạn Video
Ảnh
Mimosa
Thành viên nổi tiếng
Trao đổi với PV Dân Việt, chuyên gia tâm lý học tội phạm và an ninh mạng đã đưa ra các lời khuyên để người dân tự bảo vệ mình trước tội phạm trên không gian mạng.
Thời gian gần đây, cơ quan công an nhiều tỉnh, thành liên tục triệt phá các vụ lừa đảo trên không gian mạng quy mô đặc biệt lớn.
Mới đây nhất, ngày 23/8, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo chiếm đoạt tài sản và rửa tiền hàng nghìn tỷ đồng do đối tượng Nguyễn Thanh Tùng (SN 1989, trú tại thôn Thanh Xuân, xã Quảng Chính, tỉnh Thanh Hóa) cầm đầu.
Qua điều tra, xác minh, công an xác định có nhóm nghi phạm dùng mạng xã hội Facebook, lập nhiều Fanpage giả mạo người nổi tiếng đăng nội dung quảng cáo tuyển cộng tác viên kiếm tiền online tại nhà bằng cách xem video.
Bằng thủ đoạn này, nhóm nghi phạm nhắm đến phụ nữ trong cả nước, dùng chiêu trò "việc nhẹ lương cao" để dụ dỗ nạn nhân tham gia. Khi bị hại "sập bẫy", các nghi phạm đưa ra yêu cầu nộp tiền đặt cọc, phí giao dịch rồi chiếm đoạt toàn bộ số tiền này.
Chỉ tính từ năm 2023 đến nay, các nghi phạm đã lừa hàng nghìn nạn nhân, với tổng số tiền chiếm đoạt lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Để che giấu hoạt động phạm tội và đối phó với cơ quan chức năng, Nguyễn Thanh Tùng đã thành lập Công ty Phượng Hoàng đặt trụ sở tại Campuchia, thuê hàng chục người Việt Nam tham gia với nhiều vai trò khác nhau.
Để hợp pháp hóa nguồn tiền bất chính và che giấu hoạt động phạm tội, Nguyễn Thanh Tùng cùng đồng phạm lập, mua nhiều tài khoản ngân hàng đứng tên công ty "ma". Các nghi phạm thực hiện nhiều lần chuyển khoản lòng vòng với nhiều người, nhằm rửa tiền qua giao dịch ngân hàng và mua bán hàng hóa.
Mỗi công dân phải tự coi mình là một “chiến sĩ an ninh mạng”
Sau vụ việc này, nhiều bạn đọc đặt câu hỏi: Cơ quan công an liên tục phá án nhưng vì sao các đối tượng lừa đảo trên không gian mạng vẫn có “đất sống”, thậm chí số tiền chiếm đoạt vụ sau lớn hơn vụ trước, dù đã có nhiều cảnh báo?
Trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sĩ, Thượng tá Đào Trung Hiếu – Chuyên gia tâm lý học tội phạm cho biết, trong tội phạm học gọi đó là “hiệu ứng thích nghi ngược”. Mỗi khi một chuyên án bị triệt phá, thay vì biến mất, những đường dây khác lại điều chỉnh thủ đoạn để thích nghi với bối cảnh mới.
Có một số nguyên nhân phổ biến như sau: Thứ nhất, sự phát triển quá nhanh của công nghệ khiến pháp luật và cơ chế quản lý không theo kịp, tạo ra những khoảng trống mà tội phạm lợi dụng.
Thứ hai, môi trường mạng vốn ẩn danh, xuyên biên giới, cho phép kẻ phạm tội xoá dấu vết rất nhanh, chuyển tiền lòng vòng qua nhiều tài khoản, nhiều quốc gia, khiến công tác truy vết gặp khó khăn.
Thứ ba, nhu cầu tâm lý của người dùng, từ sự cả tin, mong muốn kiếm tiền dễ dàng, cho tới sự thiếu hiểu biết pháp luật đã tạo ra một “thị trường” cho tội phạm. Nói cách khác, lừa đảo mạng vẫn sống khoẻ vì nó vừa có kỹ thuật để che giấu, vừa có “khách hàng” dễ mắc bẫy.
Theo ông Hiếu, bản chất các chiêu trò không thay đổi, nào là đầu tư sinh lời cao, việc nhẹ lương cao, trúng thưởng lớn, hay mạo danh cơ quan công quyền để đe doạ.
Nhưng tại sao vẫn có người mắc? Ở đây, chúng ta phải nhìn vào cơ chế tâm lý bị đánh trúng. Đó là lòng tham, ham làm giàu nhanh mà không qua lao động.
Tiếp theo là nỗi sợ, sợ bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi có kẻ giả danh công an, viện kiểm sát gọi điện dọa nạt, và sự thiếu kiềm chế trong xử lý thông tin, chỉ cần vài giây hoảng loạn là nạn nhân có thể chuyển đi cả gia sản.
Vì vậy, những chiêu cũ vẫn còn tác dụng vì chúng khai thác triệt để những điểm yếu muôn thuở của con người.
Để bảo vệ mình trước tội phạm mạng, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu cho rằng, trong kỷ nguyên số, mỗi công dân phải tự coi mình là một “chiến sĩ an ninh mạng” cho chính cuộc đời mình. Đừng bao giờ tin vào những lời hứa hẹn quá dễ dàng bởi đó đều là mồi nhử.
Tiếp đến phải giữ nguyên tắc “bình tĩnh – xác minh – từ chối”. Bình tĩnh trước thông tin bất ngờ, xác minh qua kênh chính thống (tự gọi lại số công an, toà án, ngân hàng), và kiên quyết từ chối mọi yêu cầu cung cấp mật khẩu, OTP, mã QR.
Bên cạnh đó, học cách bảo vệ dữ liệu cá nhân, không tuỳ tiện chia sẻ số điện thoại, tài khoản, căn cước cho các ứng dụng, đường link lạ.
Và cuối cùng, gia đình, cộng đồng phải nâng đỡ nhau, hãy cảnh báo cho cha mẹ, người thân lớn tuổi vốn dễ cả tin. Đồng thời, khi gặp dấu hiệu lừa đảo, cần báo ngay cho cơ quan công an thay vì im lặng.
Tóm lại, tội phạm mạng không phải là “bóng ma ảo”, mà là một loại tội phạm có thật, đang chiếm đoạt hàng nghìn tỷ đồng từ mồ hôi nước mắt của người dân. Chỉ khi nào chúng ta nhìn nhận nó bằng con mắt tỉnh táo, ứng xử bằng kiến thức pháp luật và kỹ năng phòng vệ số, thì mới thu hẹp được “mảnh đất sống” của kẻ lừa đảo.
Đồng quan điểm, chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC) cho biết, các đối tượng lừa đảo rất tinh vi trong việc nhắm vào những nhóm người dễ tổn thương.
Với thủ đoạn này, chúng chủ yếu nhắm đến phụ nữ ở khắp các tỉnh, thành trong cả nước, dùng chiêu trò "lợi nhuận cao, công việc nhẹ nhàng" để dụ dỗ nạn nhân tham gia. Họ hiểu rõ tâm lý của phụ nữ nội trợ, người có nhu cầu kiếm thêm thu nhập nhưng bị giới hạn về thời gian và không gian làm việc.
Theo ông Hiếu, tội phạm trên không gian mạng hiện nay hoạt động với quy mô "công nghiệp" chứ không còn là những vụ lẻ tẻ. Ví dụ như Nguyễn Thanh Tùng đã thành lập Công ty Phượng Hoàng đặt trụ sở tại Vương quốc Campuchia, thuê hàng chục đối tượng người Việt Nam tham gia với nhiều vai trò khác nhau. Việc đặt trụ sở ở nước ngoài khiến việc điều tra, xử lý trở nên phức tạp hơn.
Hay như trong vụ Lào Cai, để tạo lòng tin, chúng còn sử dụng khoảng 70 tài khoản Youtube ảo tham gia các phiên livestream, đóng giả khách hàng mua đá, ra giá cao, thúc đẩy tâm lý đám đông. Việc dàn dựng kịch bản chuyên nghiệp như vậy khiến người xem khó phân biệt thật giả.
Các đối tượng đã lợi dụng mạng xã hội, đặc biệt là Facebook, lập nhiều fanpage giả mạo người nổi tiếng, KOLS. Việc giả mạo người nổi tiếng tạo độ tin cậy cao, khiến nhiều người mất cảnh giác.
Chuyên gia an mạng Ngô Minh Hiếu cho rằng, trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nhiều người có tâm lý muốn kiếm tiền nhanh, dễ bị cuốn vào những lời hứa hẹn về "việc nhẹ lương cao" mà không suy xét kỹ.
Bởi vậy, mỗi người phải trang bị cho mình cách nhận biết và phòng tránh lừa đảo trực tuyến.
Đó là xác minh thông tin kỹ lưỡng, cụ thể: Kiểm tra thông tin công ty, người tuyển dụng qua nhiều nguồn độc lập. Google tên công ty kèm từ khóa "lừa đảo" để xem có cảnh báo nào không.
Không chuyển tiền trước: Khi người bị hại "sập bẫy", các đối tượng đưa ra yêu cầu nộp tiền đặt cọc, phí giao dịch... rồi chiếm đoạt toàn bộ số tiền. Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất của lừa đảo.
Cảnh giác với quảng cáo trên mạng xã hội: Nhiều fanpage giả mạo người nổi tiếng để tạo độ tin cậy. Hãy kiểm tra dấu tick xanh chính thức và lượt tương tác thực. Kiểm tra tính minh bạch của trang để biết được đây có phải là trang fanpage chính thức không.
Tham khảo ý kiến người thân: Trước khi đưa ra quyết định quan trọng liên quan đến tiền bạc, hãy tham khảo ý kiến người thân tin cậy. Báo cáo kịp thời: Khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo, báo ngay cho cơ quan công an.
Ngoài ra, mỗi người cần thường xuyên cập nhật thông tin về các hình thức lừa đảo mới, tham gia các nhóm, diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm phòng chống lừa đảo, giáo dục người thân, đặc biệt là người già và trẻ em về an toàn mạng.
“Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 29/CĐ-TTg ngày 3/4/2025 yêu cầu các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh công tác phòng ngừa, xử lý hoạt động sử dụng công nghệ cao trên không gian mạng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản cho thấy đây là vấn đề được nhà nước quan tâm ở cấp cao nhất. Tuy nhiên, mỗi người dân cũng cần tự trang bị kiến thức và kỹ năng để bảo vệ chính mình.
Điều quan trọng nhất là luôn giữ tâm lý tỉnh táo, không ham lợi nhanh và nhớ rằng "không có bữa trưa nào miễn phí" - mọi cơ hội kiếm tiền dễ dàng đều cần được xem xét kỹ lưỡng” – Hiếu PC nhấn mạnh.
Thời gian gần đây, cơ quan công an nhiều tỉnh, thành liên tục triệt phá các vụ lừa đảo trên không gian mạng quy mô đặc biệt lớn.
Mới đây nhất, ngày 23/8, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo chiếm đoạt tài sản và rửa tiền hàng nghìn tỷ đồng do đối tượng Nguyễn Thanh Tùng (SN 1989, trú tại thôn Thanh Xuân, xã Quảng Chính, tỉnh Thanh Hóa) cầm đầu.
Qua điều tra, xác minh, công an xác định có nhóm nghi phạm dùng mạng xã hội Facebook, lập nhiều Fanpage giả mạo người nổi tiếng đăng nội dung quảng cáo tuyển cộng tác viên kiếm tiền online tại nhà bằng cách xem video.
Các đối tượng trong đường dây đã bị bắt giữ. Ảnh: Công an tỉnh Thanh Hoá.
Bằng thủ đoạn này, nhóm nghi phạm nhắm đến phụ nữ trong cả nước, dùng chiêu trò "việc nhẹ lương cao" để dụ dỗ nạn nhân tham gia. Khi bị hại "sập bẫy", các nghi phạm đưa ra yêu cầu nộp tiền đặt cọc, phí giao dịch rồi chiếm đoạt toàn bộ số tiền này.
Chỉ tính từ năm 2023 đến nay, các nghi phạm đã lừa hàng nghìn nạn nhân, với tổng số tiền chiếm đoạt lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Để che giấu hoạt động phạm tội và đối phó với cơ quan chức năng, Nguyễn Thanh Tùng đã thành lập Công ty Phượng Hoàng đặt trụ sở tại Campuchia, thuê hàng chục người Việt Nam tham gia với nhiều vai trò khác nhau.
Để hợp pháp hóa nguồn tiền bất chính và che giấu hoạt động phạm tội, Nguyễn Thanh Tùng cùng đồng phạm lập, mua nhiều tài khoản ngân hàng đứng tên công ty "ma". Các nghi phạm thực hiện nhiều lần chuyển khoản lòng vòng với nhiều người, nhằm rửa tiền qua giao dịch ngân hàng và mua bán hàng hóa.
Mỗi công dân phải tự coi mình là một “chiến sĩ an ninh mạng”
Sau vụ việc này, nhiều bạn đọc đặt câu hỏi: Cơ quan công an liên tục phá án nhưng vì sao các đối tượng lừa đảo trên không gian mạng vẫn có “đất sống”, thậm chí số tiền chiếm đoạt vụ sau lớn hơn vụ trước, dù đã có nhiều cảnh báo?
Trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sĩ, Thượng tá Đào Trung Hiếu – Chuyên gia tâm lý học tội phạm cho biết, trong tội phạm học gọi đó là “hiệu ứng thích nghi ngược”. Mỗi khi một chuyên án bị triệt phá, thay vì biến mất, những đường dây khác lại điều chỉnh thủ đoạn để thích nghi với bối cảnh mới.
Có một số nguyên nhân phổ biến như sau: Thứ nhất, sự phát triển quá nhanh của công nghệ khiến pháp luật và cơ chế quản lý không theo kịp, tạo ra những khoảng trống mà tội phạm lợi dụng.
Thứ hai, môi trường mạng vốn ẩn danh, xuyên biên giới, cho phép kẻ phạm tội xoá dấu vết rất nhanh, chuyển tiền lòng vòng qua nhiều tài khoản, nhiều quốc gia, khiến công tác truy vết gặp khó khăn.
Thứ ba, nhu cầu tâm lý của người dùng, từ sự cả tin, mong muốn kiếm tiền dễ dàng, cho tới sự thiếu hiểu biết pháp luật đã tạo ra một “thị trường” cho tội phạm. Nói cách khác, lừa đảo mạng vẫn sống khoẻ vì nó vừa có kỹ thuật để che giấu, vừa có “khách hàng” dễ mắc bẫy.
Theo ông Hiếu, bản chất các chiêu trò không thay đổi, nào là đầu tư sinh lời cao, việc nhẹ lương cao, trúng thưởng lớn, hay mạo danh cơ quan công quyền để đe doạ.
Nhưng tại sao vẫn có người mắc? Ở đây, chúng ta phải nhìn vào cơ chế tâm lý bị đánh trúng. Đó là lòng tham, ham làm giàu nhanh mà không qua lao động.
Tiếp theo là nỗi sợ, sợ bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi có kẻ giả danh công an, viện kiểm sát gọi điện dọa nạt, và sự thiếu kiềm chế trong xử lý thông tin, chỉ cần vài giây hoảng loạn là nạn nhân có thể chuyển đi cả gia sản.
Vì vậy, những chiêu cũ vẫn còn tác dụng vì chúng khai thác triệt để những điểm yếu muôn thuở của con người.
Để bảo vệ mình trước tội phạm mạng, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu cho rằng, trong kỷ nguyên số, mỗi công dân phải tự coi mình là một “chiến sĩ an ninh mạng” cho chính cuộc đời mình. Đừng bao giờ tin vào những lời hứa hẹn quá dễ dàng bởi đó đều là mồi nhử.
Tiếp đến phải giữ nguyên tắc “bình tĩnh – xác minh – từ chối”. Bình tĩnh trước thông tin bất ngờ, xác minh qua kênh chính thống (tự gọi lại số công an, toà án, ngân hàng), và kiên quyết từ chối mọi yêu cầu cung cấp mật khẩu, OTP, mã QR.
Bên cạnh đó, học cách bảo vệ dữ liệu cá nhân, không tuỳ tiện chia sẻ số điện thoại, tài khoản, căn cước cho các ứng dụng, đường link lạ.
Và cuối cùng, gia đình, cộng đồng phải nâng đỡ nhau, hãy cảnh báo cho cha mẹ, người thân lớn tuổi vốn dễ cả tin. Đồng thời, khi gặp dấu hiệu lừa đảo, cần báo ngay cho cơ quan công an thay vì im lặng.
Tóm lại, tội phạm mạng không phải là “bóng ma ảo”, mà là một loại tội phạm có thật, đang chiếm đoạt hàng nghìn tỷ đồng từ mồ hôi nước mắt của người dân. Chỉ khi nào chúng ta nhìn nhận nó bằng con mắt tỉnh táo, ứng xử bằng kiến thức pháp luật và kỹ năng phòng vệ số, thì mới thu hẹp được “mảnh đất sống” của kẻ lừa đảo.
Đồng quan điểm, chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC) cho biết, các đối tượng lừa đảo rất tinh vi trong việc nhắm vào những nhóm người dễ tổn thương.
Với thủ đoạn này, chúng chủ yếu nhắm đến phụ nữ ở khắp các tỉnh, thành trong cả nước, dùng chiêu trò "lợi nhuận cao, công việc nhẹ nhàng" để dụ dỗ nạn nhân tham gia. Họ hiểu rõ tâm lý của phụ nữ nội trợ, người có nhu cầu kiếm thêm thu nhập nhưng bị giới hạn về thời gian và không gian làm việc.
Theo ông Hiếu, tội phạm trên không gian mạng hiện nay hoạt động với quy mô "công nghiệp" chứ không còn là những vụ lẻ tẻ. Ví dụ như Nguyễn Thanh Tùng đã thành lập Công ty Phượng Hoàng đặt trụ sở tại Vương quốc Campuchia, thuê hàng chục đối tượng người Việt Nam tham gia với nhiều vai trò khác nhau. Việc đặt trụ sở ở nước ngoài khiến việc điều tra, xử lý trở nên phức tạp hơn.
Hay như trong vụ Lào Cai, để tạo lòng tin, chúng còn sử dụng khoảng 70 tài khoản Youtube ảo tham gia các phiên livestream, đóng giả khách hàng mua đá, ra giá cao, thúc đẩy tâm lý đám đông. Việc dàn dựng kịch bản chuyên nghiệp như vậy khiến người xem khó phân biệt thật giả.
Các đối tượng đã lợi dụng mạng xã hội, đặc biệt là Facebook, lập nhiều fanpage giả mạo người nổi tiếng, KOLS. Việc giả mạo người nổi tiếng tạo độ tin cậy cao, khiến nhiều người mất cảnh giác.
Chuyên gia an mạng Ngô Minh Hiếu cho rằng, trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nhiều người có tâm lý muốn kiếm tiền nhanh, dễ bị cuốn vào những lời hứa hẹn về "việc nhẹ lương cao" mà không suy xét kỹ.
Bởi vậy, mỗi người phải trang bị cho mình cách nhận biết và phòng tránh lừa đảo trực tuyến.
Chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC). Ảnh: NVCC.
Đó là xác minh thông tin kỹ lưỡng, cụ thể: Kiểm tra thông tin công ty, người tuyển dụng qua nhiều nguồn độc lập. Google tên công ty kèm từ khóa "lừa đảo" để xem có cảnh báo nào không.
Không chuyển tiền trước: Khi người bị hại "sập bẫy", các đối tượng đưa ra yêu cầu nộp tiền đặt cọc, phí giao dịch... rồi chiếm đoạt toàn bộ số tiền. Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất của lừa đảo.
Cảnh giác với quảng cáo trên mạng xã hội: Nhiều fanpage giả mạo người nổi tiếng để tạo độ tin cậy. Hãy kiểm tra dấu tick xanh chính thức và lượt tương tác thực. Kiểm tra tính minh bạch của trang để biết được đây có phải là trang fanpage chính thức không.
Tham khảo ý kiến người thân: Trước khi đưa ra quyết định quan trọng liên quan đến tiền bạc, hãy tham khảo ý kiến người thân tin cậy. Báo cáo kịp thời: Khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo, báo ngay cho cơ quan công an.
Ngoài ra, mỗi người cần thường xuyên cập nhật thông tin về các hình thức lừa đảo mới, tham gia các nhóm, diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm phòng chống lừa đảo, giáo dục người thân, đặc biệt là người già và trẻ em về an toàn mạng.
“Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 29/CĐ-TTg ngày 3/4/2025 yêu cầu các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh công tác phòng ngừa, xử lý hoạt động sử dụng công nghệ cao trên không gian mạng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản cho thấy đây là vấn đề được nhà nước quan tâm ở cấp cao nhất. Tuy nhiên, mỗi người dân cũng cần tự trang bị kiến thức và kỹ năng để bảo vệ chính mình.
Điều quan trọng nhất là luôn giữ tâm lý tỉnh táo, không ham lợi nhanh và nhớ rằng "không có bữa trưa nào miễn phí" - mọi cơ hội kiếm tiền dễ dàng đều cần được xem xét kỹ lưỡng” – Hiếu PC nhấn mạnh.
