Thực phẩm siêu chế biến "gây nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng toàn cầu"

[Ngô Xuân Thành]

Thực phẩm siêu chế biến là một loại thực phẩm hoặc đồ uống được chế biến bằng kỹ thuật chế biến, chất phụ gia và thành phần công nghiệp, và chủ yếu chứa rất ít thực phẩm nguyên chất.

Theo một loạt bài báo mới do 43 chuyên gia toàn cầu biên soạn trên tạp chí y khoa Lancet, thực phẩm siêu chế biến (UPF) là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng và cần phải được giải quyết khẩn cấp.

Các nhà khoa học, bao gồm cả giáo sư người Brazil, người đã đặt ra thuật ngữ này cùng với các đồng nghiệp cách đây khoảng 15 năm, lập luận rằng UPF hiện đang ngày càng phổ biến trên toàn thế giới và có liên quan đến sự suy giảm chất lượng chế độ ăn uống và một số bệnh từ béo phì đến ung thư.

Giáo sư Carlos Monteiro của Đại học Sao Paulo phát biểu tại buổi họp báo trực tuyến ngày 18/11: “Vấn đề nằm ở bằng chứng mà chúng ta có ngày nay về... thực phẩm siêu chế biến và sức khỏe con người. Những gì chúng ta biết hiện nay biện minh cho hành động công cộng toàn cầu”.

Siêu chế biến và chính trị

UPF là một loại thực phẩm hoặc đồ uống được sản xuất bằng kỹ thuật chế biến, phụ gia và thành phần công nghiệp, và chủ yếu chứa rất ít thực phẩm nguyên chất. Ví dụ như nước ngọt có ga hoặc mì ăn liền.

Trong khi thuật ngữ UPF đã được sử dụng rộng rãi trong những năm gần đây, một số nhà khoa học và ngành công nghiệp thực phẩm cho rằng thuật ngữ này quá đơn giản và cuộc chiến này ngày càng mang tính chính trị.

Các tác giả thừa nhận những lời chỉ trích trong loạt bài đăng trên The Lancet, lưu ý rằng cần có thêm bằng chứng, đặc biệt là về lý do và cách thức UPF gây ra bệnh tật, cũng như về các sản phẩm có giá trị dinh dưỡng khác nhau trong cùng nhóm UPF. Tuy nhiên, họ cho biết tín hiệu này đã đủ mạnh để các chính phủ hành động.

Trong một đánh giá có hệ thống về 104 nghiên cứu dài hạn được thực hiện cho loạt nghiên cứu này, 92 nghiên cứu đã báo cáo những rủi ro liên quan lớn hơn đến một hoặc nhiều bệnh mãn tính có liên quan đến chế độ ăn UPF và mối liên hệ đáng kể với 12 tình trạng sức khỏe, bao gồm bệnh tiểu đường loại 2, béo phì và trầm cảm.

Hầu hết các nghiên cứu này được thiết kế chỉ để chỉ ra mối liên hệ, chứ không phải mối quan hệ nhân quả trực tiếp, điều mà các tác giả thừa nhận. Tuy nhiên, họ cho biết tình hình cần được giải quyết trong khi thu thập thêm dữ liệu, một phần là do tỷ lệ tiêu thụ UPF trong chế độ ăn uống đang tăng trên toàn thế giới, lên tới hơn 50% ở các quốc gia như Hoa Kỳ.

Ba bài báo trong loạt bài này, được tài trợ bởi Bloomberg Philanthropies, cũng vạch ra các phương pháp giải quyết vấn đề, chẳng hạn như bổ sung UPF vào chính sách quốc gia về thực phẩm giàu chất béo, đường hoặc muối. Tuy nhiên, họ cảnh báo rằng ngành công nghiệp UPF là rào cản lớn nhất trong việc giải quyết vấn đề này.

Liên minh Thực phẩm và Đồ uống Quốc tế, một tổ chức đại diện cho các công ty thực phẩm và đồ uống đa quốc gia lớn, cho biết các thành viên của tổ chức cũng muốn cải thiện kết quả sức khỏe toàn cầu thông qua chất lượng chế độ ăn uống và các công ty thực phẩm nên tham gia vào quá trình hoạch định chính sách.

Tổng thư ký Rocco Renaldi cho biết: "Các khuyến nghị về chính sách và vận động của loạt bài này vượt xa các bằng chứng hiện có", đồng thời lập luận rằng có nguy cơ làm giảm khả năng cung cấp các lựa chọn ổn định giá cả phải chăng trên toàn cầu. REUTERS