Vì sao tàu hỏa Nhật Bản luôn đến đúng giờ?

[Trần Dương]

Nhật Bản nổi tiếng với hệ thống đường sắt hiệu quả và đúng giờ. Các chuyến tàu Nhật Bản, bao gồm cả tàu cao tốc Shinkansen nổi tiếng, có độ tin cậy đáng kinh ngạc, với thời gian chậm trễ trung bình chỉ tính bằng giây. Độ chính xác này là kết quả của sự kết hợp giữa công nghệ tiên tiến, kế hoạch tỉ mỉ và sự coi trọng sâu sắc về tính đúng giờ và sự tôn trọng người khác trong văn hóa Nhật Bản.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu các yếu tố góp phần vào hiệu suất luôn đúng giờ của các chuyến tàu Nhật Bản, bao gồm sự phát triển lịch sử của hệ thống đường sắt, các công nghệ tiên tiến được ngành công nghiệp sử dụng, ảnh hưởng văn hóa và quá trình đào tạo nghiêm ngặt của nhân viên đường sắt.

Hình ảnh tàu cao tốc đã trở thành biểu tượng của Nhật Bản hiện đại.

Lịch sử phát triển của đường sắt Nhật Bản​

Nền tảng của hệ thống đường sắt đúng giờ của Nhật Bản có thể được truy溯 nguồn gốc từ cuối thế kỷ 19, khi Nhật Bản bắt đầu hiện đại hóa dưới thời kỳ Minh Trị Duy Tân. Trong giai đoạn này, Nhật Bản đã tiếp thu các khái niệm phương Tây về đo thời gian và tính đúng giờ, chuyển đổi từ các phương pháp đo thời gian truyền thống dựa trên đồng hồ hương và sự phân chia ngày đêm không đều. Việc giới thiệu đồng hồ cơ khí và việc tiêu chuẩn hóa đo thời gian đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng tính đúng giờ và trật tự trong xã hội Nhật Bản.

Việc xây dựng đường sắt Nhật Bản bắt đầu vào cuối thế kỷ 19 và kể từ đó đã phát triển thành một mạng lưới được tổ chức cao và hiệu quả. Đường sắt Nhật Bản có lịch sử 140 năm, trong đó một lượng kiến thức và kinh nghiệm ấn tượng đã được tích lũy để đảm bảo hoạt động trơn tru. Sự phát triển lịch sử này đã tạo nền tảng vững chắc cho hệ thống đường sắt vô song của đất nước.

Công nghệ và hệ thống tiên tiến​

Ngành đường sắt Nhật Bản liên tục áp dụng các công nghệ mới để cải thiện độ đúng giờ và hiệu quả. Năm 1972, Tổng công ty Đường sắt Quốc gia Nhật Bản đã triển khai hệ thống điều khiển tuyến đường theo chương trình để đồng bộ hóa lịch trình đường sắt, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc theo đuổi sự đúng giờ.

Trong những năm qua, nhiều công nghệ tiên tiến hơn đã được áp dụng, chẳng hạn như Hệ thống Điều khiển Vận hành Giao thông Phi tập trung Tự động (ATOS) và Hệ thống An toàn, Bảo trì và Vận hành Máy tính của Shinkansen (COSMOS).

ATOS và COSMOS là những hệ thống phức tạp đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự đúng giờ của một lượng lớn các chuyến tàu ở Nhật Bản. ATOS cho phép kiểm soát chính xác hoạt động của tàu, dẫn đến lịch trình được tối ưu hóa và giảm thiểu sự chậm trễ. COSMOS tập trung vào an toàn, bảo trì và vận hành, đảm bảo rằng tàu Shinkansen duy trì danh tiếng huyền thoại về sự đúng giờ. Những hệ thống tiên tiến này dựa trên sự kết hợp giữa tự động hóa và sự giám sát của con người, nhấn mạnh tầm quan trọng của cả công nghệ và nhân lực trong việc duy trì sự đúng giờ và an toàn.

Ảnh hưởng văn hóa đến tính đúng giờ​

Văn hóa Nhật Bản rất coi trọng sự đúng giờ, và đặc điểm văn hóa này lan tỏa đến mọi khía cạnh của cuộc sống, bao gồm cả hệ thống đường sắt. Nhật Bản từ lâu đã là một xã hội trọng dụng nhân tài với tinh thần tập thể, nơi các cá nhân được kỳ vọng đóng góp vào sự thịnh vượng chung của cộng đồng. Tinh thần tập thể này khuyến khích mọi người làm việc cùng nhau để hoàn thành nhiệm vụ đúng thời hạn.

Văn hóa Nhật Bản đề cao việc “tránh rủi ro” cũng đóng vai trò quan trọng trong tính đúng giờ. Nhu cầu kiểm soát tương lai và tránh rủi ro đã dẫn đến sự phát triển của việc lập kế hoạch và sắp xếp tỉ mỉ trong nhiều khía cạnh của đời sống người Nhật, bao gồm cả giao thông. Người Nhật tôn trọng các quy tắc tập thể và có ý thức trách nhiệm sâu sắc trong việc duy trì lịch trình và giảm thiểu sự gián đoạn.

Trật tự và kỷ luật là những yếu tố không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản, do mật độ dân số cao và vị trí địa lý dễ bị ảnh hưởng bởi hoạt động địa chấn của đất nước. Văn hóa trật tự và kỷ luật này cũng được thể hiện trong công việc của các công nhân đường sắt, những người luôn ưu tiên hoàn thành công việc một cách tốt nhất và tránh sử dụng hệ thống đường sắt như một nền tảng cho các chương trình nghị sự xã hội hoặc chính trị, trở thành một phần của câu chuyện định hình bản sắc Nhật Bản.

Đào tạo nghiêm ngặt và các biện pháp an toàn​

Tính đúng giờ của các chuyến tàu Nhật Bản cũng là kết quả của việc đào tạo nghiêm ngặt và các biện pháp an toàn dành cho nhân viên đường sắt. Nhân viên soát vé, lái tàu và nhân viên nhà ga đóng vai trò thiết yếu trong việc vận hành đường sắt an toàn và hiệu quả. Họ trải qua quá trình đào tạo chuyên sâu để đảm bảo đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe về đúng giờ và an toàn.

Một phương pháp độc đáo được các công nhân đường sắt Nhật Bản áp dụng là "chỉ trỏ và hô to", hay còn gọi là shisa kanko . Phương pháp an toàn lao động này bao gồm việc kết hợp các động tác tay và lời hô bằng giọng nói với các nhiệm vụ cụ thể để ngăn ngừa sai sót. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc chỉ trỏ và hô to có thể giảm lỗi tại nơi làm việc tới 85%, thể hiện cam kết về độ chính xác và an toàn trong toàn bộ hoạt động đường sắt Nhật Bản.

Tính đúng giờ của các chuyến tàu Nhật Bản là kết quả của một phương pháp tiếp cận đa diện, kết hợp giữa sự phát triển lịch sử, công nghệ tiên tiến, ảnh hưởng văn hóa và đào tạo nghiêm ngặt. Hệ thống đường sắt Nhật Bản đã phát triển qua nhiều năm để trở thành một trong những hệ thống đường sắt hiệu quả và đúng giờ nhất thế giới.

 

[Son Luong Thanh]

vì cách làm của Nhật không giống như Việt Nam